Η γλωσσική προετοιμασία για τα παιδιά που παρουσιάζουν νοητική υστέρηση θεωρείται αναγκαία. Θα ήταν καλό όμως αυτή η προετοιμασία εκτός από τους γονείς να γίνεται και με τη βοήθεια κάποιου εξειδικευμένου προσώπου. Στη συνέχεια αναφέρονται κάποιοι παράγοντες οι οποίοι αυξάνουν την πιθανότητα επιτυχία των προτεινόμενων ασκήσεων. Αυτοί είναι:

• Ηλικία κάτω των τεσσάρων ετών.
• Θα πρέπει να υπάρχει τουλάχιστον μια ουσιώδης λέξη (λέξη-κλειδί) που θα χρησιμοποιείται ως δυνατότητα εισαγωγής στον επικοινωνιακό- γλωσσικό κώδικα.
• Θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα προσανατολισμού.
• Θα πρέπει να υπάρχει η αντίδραση παρατηρητικότητας, ακόμη και αν το παιδί είναι επιθετικό ή υπερκινητικό.
• Θα πρέπει να μπορεί να μιμείται απλές καταστάσεις.

 

          Το παιδί που αν και παρουσιάζει νοητική υστέρηση, βλέπει και ακούει και δεν έχει προβλήματα στα όργανα ομιλίας του, πληροί όλες εκείνες τις απαραίτητες προϋποθέσεις επιτυχίας των ασκήσεων γλωσσικής προετοιμασίας. Αυτές οι ασκήσεις μπορούν να μετατραπούν ή να διευρυνθούν. Δε χρειάζεται να υπενθυμίζεται συνεχώς ότι οι ασκήσεις που προτείνονται έχουν μια καλή εμπειρική αξία, για τον αναγνώστη όμως θα πρέπει να λειτουργούν ως ερέθισμα για την ανάπτυξη της φαντασίας του και της εφευρετικότητάς του.

Ασκήσεις για τη γλωσσική προετοιμασία

ΣΤΟΧΟΣ: Επιδιώκεται μετά από την ολοκλήρωση του προγράμματος το παιδί να είναι σε θέση για τη βασική γλωσσική προετοιμασία του.

ΒΑΣΙΚΗ ΑΡΧΗ: Δημιουργία του επιθυμητού τρόπου συμπεριφοράς μέσω ενίσχυσης και βοήθειας.

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ: Θα πρέπει το παιδί να μην παρουσιάζει δυσλειτουργίες στα όργανα ομιλίας (πνεύμονες, βρόγχοι, τραχεία, λάρυγγα, φωνητικές χορδές, φαρυγγική, ρινική και στοματική κοιλότητα), ούτε στα αισθητήρια όργανα.

 

ΣΤΟΧΟΙ ΜΑΘΗΣΗΣ:

1.    Το παιδί πρέπει να μάθει να κάθεται ήσυχα, καθημερινά, τρία με τέσσερα λεπτά στο τραπέζι χωρίς να φωνάζει ή να φεύγει.

2.    Όση ώρα κάθεται στο τραπέζι να κοιτάζει τον ειδικό

3.    Μίμηση απλών χειρονομιών

4.    Μιμήσεις των κινήσεων της γλώσσας και του στόματος.

 

ΒΗΜΑ 1^Ο:

ΣΤΟΧΟΣ: Το παιδί πρέπει να μάθει να κάθεται ήσυχα στο τραπέζι για 3 έως 5 λεπτά.

ΘΕΣΗ ΕΚΚΙΝΗΣΗΣ: Γνωρίζετε με ποιο αγαπημένο παιχνίδι του παιδιού μπορείτε να κρατήσετε την προσοχή του προσηλωμένη σ’ αυτό. Το τοποθετείτε στο τραπέζι.

ΕΚΤΕΛΕΣΗ: Δίνετε την οδηγία στο παιδί: «…, κάθισε» και δείχνετε την καρέκλα. Σε περίπτωση που το παιδί δε σας καταλαβαίνει, κάθεστε εσείς. Κάθεστε κοντά του και προσπαθείτε να παίξετε μαζί του. Όποτε το χρειάζεται το αμείβεται, π.χ. στην αρχή κάθε 15 δευτερόλεπτα. Όταν το παιδί καταφέρει να κάθεται τακτικά για τρία λεπτά στο τραπέζι προχωρήστε στο δεύτερο βήμα.

ΒΗΜΑ 2^Ο:

ΣΤΟΧΟΣ: Μόλις καθίσει ήσυχο στο τραπέζι, το παιδί πρέπει να μάθει να κοιτάζει τον εκπαιδευτικό (το παιδί θα πρέπει ήδη να διαθέτει την ικανότητα προσανατολισμού).

ΘΕΣΗ ΕΚΚΙΝΗΣΗΣ: Καθίζετε το παιδί στην καρέκλα, κάθεστε κοντά του και το αφήνετε να παίξει  ή παίζετε μαζί του, όπως και στο πρώτο βήμα.

ΕΚΤΕΛΕΣΗ: Δίνετε την εντολή στο παιδί: «…, κοίταξέ με». Μόλις σας κοιτάξει το ενισχύετε και το επαινείτε. Εάν χρειαστεί στρίψτε το κεφάλι του προς τα εσάς, πιέζοντάς του ελαφρά το πιγούνι. Επαινέστε το αμέσως! Όταν πραγματοποιηθούν οκτώ πετυχημένες προσπάθειες από τις δέκα συνολικά, προχωρήστε στο τρίτο βήμα.

 

ΒΗΜΑ 3^Ο:

ΣΤΟΧΟΣ: Το παιδί πρέπει να μάθει να μιμείται απλές χειρονομίες.

ΘΕΣΗ ΕΚΚΙΝΗΣΗΣ: Κάθεστε με το παιδί στο τραπέζι, σε θέση ώστε να μπορεί να σας κοιτάζει στα μάτια, και δίνετε την οδηγία: «…, κοίτα με».

ΕΚΤΕΛΕΣΗ: Στη συνέχεια σηκώστε τα χέρια σας ψηλά και δώστε το κάλεσμα: «…, κάνε έτσι: ο-ο-ο». Σηκώστε τα χέρια του παιδιού ψηλά επαινώντας το «ο-ο-ο». Όταν το παιδί καταφέρει με την καθοδήγησή σας να σηκώσει τα χέρια του μαζί σας ψηλά, εισάγετε μια νέα χειρονομία.

 

ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΤΩΝ ΧΕΙΡΟΝΟΜΙΩΝ: Τοποθέτηση της παλάμης πάνω στο κεφάλι. Το ένα χέρι και στη συνέχεια και τα δύο χέρια πάνω στην κοιλιά. Με το ένα χέρι κάνουμε κυκλικές κινήσεις πάνω στην κοιλιά. Τέντωμα του ενός χεριού. Τέντωμα και των δύο χεριών προς τα πλάγια. Πιάσιμο αυτιών, μύτης και στόματος. Τοποθέτηση του ενός χεριού πάνω στο τραπέζι. Και τις δύο παλάμες πάνω στο τραπέζι. Χτύπημα του τραπεζιού με τα δύο χέρια. Με τα πόδια χτύπημα στο πάτωμα. Ρυθμικό χτύπημα. Χειροκρότημα. Ρυθμικό χειροκρότημα κ.λ.π. Οι χειρονομίες θα πρέπει να εκτελούνται ως παιχνίδι και χαλαρά. Το παιδί πρέπει να μένει καθιστό στο τραπέζι. Στην αρχή αμείβεται με κάθε σωστή μίμηση χειρονομίας, στη συνέχεια, που και που σε τυχαία χρονικά διαστήματα, π.χ. για μια ιδιαίτερη προσπάθεια που κατέβαλε το παιδί. Συνιστάται η χρήση καθρέφτη (Σούλης, 2002).

 

ΒΗΜΑ 4^Ο:

ΣΤΟΧΟΣ: Το παιδί πρέπει να μάθει να μιμείται ασκήσεις με το στόμα.

ΘΕΣΗ ΕΚΚΙΝΗΣΗΣ: Κάθεστε με το παιδί στο τραπέζι και δίδετε το κάλεσμα: «…, κοίτα με». Επαναλαμβάνετε μερικές ασκήσεις του δεύτερου βήματος για να θυμίσετε στο παιδί την άσκηση.

ΕΚΤΕΛΕΣΗ: Κατόπιν κάνετε μια κίνηση με το στόμα π.χ. παίξιμο της γλώσσας και ζητάτε από το παιδί να σας μιμηθεί λέγοντάς του: «…, κάνε έτσι!»

 

ΟΔΗΓΙΕΣ: Αυτή η άσκηση θα μπορούσε να συνδυαστεί με ένα αστείο παιχνίδι: σβήσιμο ενός κεριού. Προσεκτικό φύσημα ενός χαρτιού ή ενός φτερού πάνω στο τραπέζι από τον εκπαιδευτικό προς το παιδί και αντίστροφα. Φύσημα ενός χάρτινου ανεμόμυλου ή δημιουργία κυμάτων σε μια λεκάνη με νερό. Στη συνέχεια θα πρέπει να εισαχθούν νέα παιχνίδια με τη γλώσσα, π.χ. να πιει ένα χυμό με το καλαμάκι. Βγάλσιμο της γλώσσας. Κινήσεις της γλώσσας από τη μια άκρη του στόματος στην άλλη. Σφίξιμο των δοντιών και των χειλιών. Άνοιγμα του στόματος και κλείσιμο. Σχηματισμός με τα χείλη ενός «Π», «Τ», ή «Α». Πολλές φορές θα χρειαστεί ο εκπαιδευτικός να βοηθήσει χρησιμοποιώντας τα χέρια του ή ένα καθρέφτη.