Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ

mathites sxoleio 0

 

Ο  συνεχώς αυξανόμενος αριθμός παιδιών προσχολικής ηλικίας τα οποία φοιτούν σε νηπιαγωγεία καθιστά αναγκαία τη λειτουργία πολλών νηπιαγωγείων. Κάποια παιδιά έχουν διάφορα προβλήματα μάθησης ή\και συμπεριφοράς όταν εγγράφοντα σε νηπιαγωγεία. Στη χώρα μας τα ειδικά νηπιαγωγεία είναι ελάχιστα. Σύμφωνα με το νόμο 1566\85, τα νήπια με ειδικές ανάγκες από την ηλικία των 4 ετών πρέπει να εκπαιδεύονται σε γενικά νηπιαγωγεία. Για να μπορέσει να αντιμετωπιστεί η αυξανόμενη ανάγκη προσχολικής αγωγής παιδιών με προβλήματα μάθησης ή\και συμπεριφοράς, είναι αναγκαίο να καταρτιστούν πρότυπα προγράμματα συνεκπαίδευσης στα γενικά νηπιαγωγεία, υπό τον όρο ότι θα εξασφαλιστούν και τα κατάλληλα μέσα στήριξης των προγραμμάτων αυτών. Είναι αναγκαίος ο επαναπροσδιορισμός των υπηρεσιών προσχολικής παρέμβασης, ώστε να είναι δυνατή η συνεκπαίδευση νηπίων με και χωρίς διάφορα προβλήματα μάθησης ή\και συμπεριφοράς σε γενικά νηπιαγωγεία. Για να εκπαιδευτούν όμως τα παιδιά αυτά πρέπει να υπάρχει ένα σωστά οργανωμένο πρόγραμμα ανάλογο με τις ανάγκες τους.

Οι Bailey και οι συνεργάτες του (1998) αναφέρουν ότι ένα επιτυχημένο πρόγραμμα συνεκπαίδευσης μικρών παιδιών πρέπει να έχει τα εξής επτά χαρακτηριστικά:
 Πρώτον, το πρόγραμμα πρέπει να μην περιορίζει τις υπηρεσίες που παρέχει μόνο στο παιδί, αλλά να υποστηρίζει και τους γονείς του. Οι γονείς χρειάζονται οικονομική ενίσχυση, για να αντιμετωπίσουν τα έξοδα της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης των παιδιών τους καθώς και συμβουλευτική και ηθική υποστήριξη. 

 Δεύτερον, το νηπιαγωγείο συνεκπαίδευσης πρέπει να επιδιώκει τη δημιουργική συνεργασία των νηπίων με ιδιαίτερες ανάγκες με τους συνομηλίκους και με όλο το προσωπικό του νηπιαγωγείου, και να διαθέτει σε κοινή χρήση όλα τα διαθέσιμα υλικά. Τα νήπια με ιδιαίτερες ανάγκες δεν πρέπει να μένουν αδρανείς παρατηρητές αλλά να γίνονται ενεργά μέλη της ομάδας. Η ανεξαρτησία των κινήσεών τους και η αυτοεξυπηρέτησή τους πρέπει να ενισχύονται και να προωθούνται με την καλλιέργεια κατάλληλων δεξιοτήτων και με την προσαρμογή του εξοπλισμού και των υλικών του νηπιαγωγείου στις ανάγκες των παιδιών. Το νηπιαγωγείο συνεκπαίδευσης πρέπει πραγματικά να εκπαιδεύει όλα τα παιδιά.

 Τρίτον, τα νήπια με ιδιαίτερες ανάγκες πρέπει να καλλιεργούν στο μέγιστο βαθμό τις ικανότητες και δεξιότητες στις οποίες υστερούν με την υποστήριξη του προσωπικού του νηπιαγωγείου και της οικογένειας. Για το λόγο αυτό πρέπει να εκπαιδεύονται ανάλογα με τις ανάγκες τους. Όταν μάλιστα έχουν ανάγκη θεραπευτικής ή εκπαιδευτικής υποστήριξης από ειδικούς (π.χ. λογοθεραπευτές, φυσιοθεραπευτές κ.τ.λ.), αυτή πρέπει να παρέχεται αν είναι δυνατόν μέσα στο περιβάλλον του νηπιαγωγείου.

 Τέταρτον, το νηπιαγωγείο συνεκπαίδευσης πρέπει να προωθεί την κοινωνικοποίηση του νηπίου και να ενισχύει την αυτοπεποίθησή του. Τα μικρά παιδιά χρειάζονται καθοδήγηση για να αναπτύσσουν φιλίες και να μαθαίνουν να συμπεριφέρονται όπως αρμόζει στις προσωπικές τους σχέσεις. Το νήπιο με ιδιαίτερες ανάγκες χρειάζεται κατάλληλη εκπαίδευση για να μπορεί να αντιμετωπίζει τις διάφορες καταστάσεις μέσα στο νηπιαγωγείο, να μπορεί να ζητά βοήθεια όταν χρειάζεται και να εκφράζει τα συναισθήματά του με την πλέον αρμόζουσα συμπεριφορά. Εξάλλου η συνεργασία μεταξύ νηπιαγωγείου και οικογένειας μπορεί να προωθήσει την κοινωνικοποίηση του παιδιού και να ενισχύσει την αυτοπεποίθησή του.

 Πέμπτον, το νηπιαγωγείο συνεκπαίδευσης σε συνεργασία με την οικογένεια αλλά και με τα μέλη της σχολικής κοινότητας, πρέπει να συμβάλλει στη διατήρηση και γενίκευση της αποκτηθείσας συμπεριφοράς, επειδή τα νήπια με ιδιαίτερες ανάγκες δυσκολεύονται να συμπεριφερθούν όπως έμαθαν σε άλλους χώρους εκτός του νηπιαγωγείου και του οικογενειακού τους περιβάλλοντος. Οι επισκέψεις ενηλίκων βοηθούν τα παιδιά να εξοικειωθούν με άτομα τα οποία δε γνωρίζουν. Αλλά και η οικογένεια πρέπει να βοηθήσει στη γενίκευση της συμπεριφοράς του παιδιού με τη συμμετοχή της σε κοινωνικές εκδηλώσεις και επισκέψεις σε φιλικά σπίτια.

  Έκτον, η προσπάθεια για την πλήρη ένταξη του παιδιού στο κοινωνικό σύνολο πρέπει να συνεχίζεται και εκτός νηπιαγωγείου, επειδή η εκπαίδευση και η συμμετοχή του νηπίου με ιδιαίτερες ανάγκες σε νηπιαγωγείο συνεκπαίδευσης καλύπτουν μόνο ένα κομμάτι της καθημερινής του ζωής. Για το λόγο αυτό η οικογένεια πρέπει να συνεχίζει το πρόγραμμα ένταξης, για παράδειγμα με την οργάνωση μιας παιδικής συγκέντρωσης στην οποία δίνεται μεν στο παιδί η ευκαιρία και η δυνατότητα συμμετοχής στα παιχνίδια και τις δραστηριότητες των συνομήλικων του, στην οικογένεια δε να συναναστραφεί με άλλους γονείς.

  Έβδομον, ένα αποδοτικό πρόγραμμα συνεκπαίδευσης παιδιών με ιδιαίτερες ανάγκες πρέπει να αξιολογεί συνεχώς τις επιδόσεις των παιδιών σε όλους τους τομείς ανάπτυξης. Μια καθυστέρηση,  παραδείγματος χάρη, στη γλωσσική ανάπτυξη και συγκεκριμένα στην εκφορά του λόγου σε ένα νήπιο 4 ετών έχει επιπτώσεις στις συναναστροφές του με τους συνομηλίκους του, στα παιχνίδια ή στη διάρκεια των διαφόρων δραστηριοτήτων στο νηπιαγωγείο. Με τη συνεχή αξιολόγηση, οι δυσκολίες εντοπίζονται έγκαιρα και το παιδί μπορεί να μάθει να αντιδρά με εναλλακτικούς τρόπους (Τάφα,1998).


  Ο Σπετσιώτης (1999), έκανε λόγο για τα τρία είδη ενσωμάτωσης τα οποία προσδιόρισε η Mary Warnock (1995):

  • Το πρώτο είδος είναι η χωροταξική ενσωμάτωση, που σημαίνει δηλαδή ότι το παιδί είναι στο σχολείο του.
  • Το δεύτερο είδος ενσωμάτωσης που έχει προσδιορίσει είναι η κοινωνική ενσωμάτωση. Ο στόχος της κοινωνικής ενσωμάτωσης είναι η επιστροφή στα παιδιά με ειδικές ανάγκες και η  κοινωνική συναλλαγή και επαφή με τα άλλα παιδιά. Αυτός είναι συνήθως ο κύριος λόγος για τον οποίο οι γονείς απαιτούν σθεναρά να μπουν τα παιδιά τους στο κανονικό σχολείο. Αλλά και αυτό πρέπει να αξιολογηθεί με προσοχή, γιατί μερικές φορές και αυτή η κοινωνική συναλλαγή των παιδιών δεν είναι το αναμενόμενο. Αυτό που έχει σημασία είναι να αναπτυχθεί έτσι, ώστε να υπάρχουν εκπαιδευτικά οφέλη για τα παιδιά.
  • Το τελευταίο είδος είναι η λειτουργική ενσωμάτωση. Κι αυτό σημαίνει ότι το παιδί που είναι στο κανονικό σχολείο πραγματικά έχει οφέλη εκπαιδευτικά. Υπάρχει η ανάπτυξη των ικανοτήτων του, κυρίως των εκπαιδευτικών, και επίσης γνώσεις και έννοιες (Σπετσιώτης, 1999).  

 

Το πρόγραμμα συνδιδασκαλίας μαθητών γενικής και ειδικής αγωγής στοχεύει στη δημιουργία ευκαιριών γνωριμίας και αλληλεπίδρασης των μαθητών ειδικής και γενικής αγωγής, με απώτερο στόχο να πραγματοποιηθεί μια από τις βασικότερες επιδιώξεις της ειδικής αγωγής, που είναι η αποδοχή των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και η ισότιμη κοινωνική τους ένταξη. Σημαντική δυσκολία για να γίνει πράξη η κοινωνική ένταξη είναι τα αρνητικά στερεότυπα και οι προκαταλήψεις που είναι βαθιά ριζωμένες στην κοινωνία για τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Η ουσιαστικότερη παρέμβαση για να αρθούν αυτές οι προκαταλήψεις, μπορεί να γίνει αποτελεσματικότερα στους μαθητές που δεν έχουν ισχυροποιήσει τα στερεότυπά τους και που είναι σε θέση να αφομοιώσουν πληροφορίες και να διαμορφώσουν στάσεις, στηριζόμενες όχι σε προκαταλήψεις αλλά σε πραγματικά στοιχεία μέσα από τα βιώματα τους.

Έτσι βασική προϋπόθεση για να αποδεχτούν οι μαθητές της γενικής αγωγής τους μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες είναι να τους γνωρίσουν, να συνυπάρξουν, να κάνουν κοινές δραστηριότητες με τελικό στόχο να δουν ότι τα άτομα με αναπηρία είναι άνθρωποι σαν και αυτούς με συναισθήματα και ανάγκη για επικοινωνία.

Οι μαθητές της ειδικής αγωγής ωφελούνται από μια τέτοια συνύπαρξη διότι, έχουν ένα διαφορετικό πρότυπο από το οποίο μπορούν να πάρουν θετικά στοιχεία, να αποκτήσουν δεξιότητες ζωής και επικοινωνίας, να δεχθούν θετικές επιδράσεις από συνομηλίκους τους που είναι σε θέση να λειτουργήσουν με συγκροτημένο και υποστηρικτικό τρόπο απέναντί τους.

Η όποια απόρριψη, αμηχανία, φόβος και προκατάληψη των μαθητών απέναντι στους συμμαθητές τους της ειδικής αγωγής μπορεί να μεταμορφωθεί σταδιακά και μέσα από την αλληλεπίδραση σε αποδοχή, συνεργασία και σεβασμό, που θα βασίζονται σε μια θετική και αληθινή εικόνα που θα διαμορφώσουν οι μαθητές των σχολείων που συμμετέχουν στο πρόγραμμα για τους μαθητές της ειδικής αγωγής.

Η εδραίωση αρνητικών στερεοτύπων για τα άτομα με νοητική υστέρηση έχει τις ρίζες της στην άγνοια, στην έλλειψη εμπειριών συνύπαρξης με τα άτομα με αναπηρία και στην αρνητική εικόνα για τα άτομα με ειδικές ανάγκες, που έχει επιβάλλει ο πολιτισμός μας, που προωθεί εικόνες ανθρώπων ως πρότυπα, εντελώς ψεύτικες με ιδανικό την τέλεια εξωτερική εμφάνιση και όχι την πνευματική καλλιέργεια και ανάπτυξη (Δημητρόπουλος,1992).

 

Αργυρώ Καραμπά
Επιστημονικά Υπεύθυνη του Πρότυπου Διαγνωστικού και Θεραπευτικού Κέντρου Αναπτυξιακής Παιδιατρικής "Γράφω Φωνήματα" - Συγγραφέας

 

© 2010 - 2013 γραφωνηματα.gr. Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος. Απαγορεύεται η ολική ή μερική αναδημοσίευση του περιεχομένου του site, καθώς και η αναπαραγωγή του με οποιοδήποτε μέσο.