Το Γλωσσικό Πρόγραμμα MAKATON είναι ένα πρωτότυπο γλωσσικό πρόγραμμα που παρέχει μια συστηματική πολυαισθητηριακή προσέγγιση για την εκμάθηση των δεξιοτήτων επικοινωνίας, λόγου, γραφής και ανάγνωσης. Τα γλωσσικά θέματα παρουσιάζονται σε δύο λεξιλόγια:

• να μικρό Βασικό Λεξιλόγιο (Λεξιλόγιο Πυρήνας) αποτελούμενο από λειτουργικές έννοιες που παρουσιάζεται σε στάδια αυξανόμενης δυσκολίας. Το Λεξιλόγιο Πυρήνας διδάσκεται πρώτο και αποτελεί την βάση του προγράμματος.
•   ένα εκτενές Λεξιλόγιο Πηγή που καλύπτει μεγάλο αριθμό κοινωνικών δραστηριοτήτων και χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με το Λεξιλόγιο Πυρήνας ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε χρήστη.

Νοήματα και σύμβολα έχουν ταυτιστεί με όλες τις έννοιες των λεξιλογίων MAKATON Πυρήνα και Πηγή και χρησιμοποιούνται με ομιλία, την γραπτή λέξη ή μόνα τους. Προσφέρουν μια οπτική αναπαράσταση του λόγου, η οποία αυξάνει την κατανόηση και καθιστά την εκφραστική επικοινωνία ευκολότερη.

Η πολυαισθητηριακή προσέγγιση έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει τις ευκαιρίες για προσωπική έκφραση και ανάπτυξη, συμμετοχή στα κοινά και κοινωνικοποίηση, πρόσβαση στην εκπαίδευση και στα δημόσια έντυπα.

Το Γλωσσικό Πρόγραμμα MAKATON σχεδιάστηκε το 1972/73 από την λογοπεδικό Margaret Walker για παιδιά και ενήλικες με διάφορες επικοινωνιακές και μαθησιακές δυσκολίες. Η δημιουργία του λεξιλογίου ήταν αποτέλεσμα μιας έρευνας που επαναπροσδιορίστηκε το 1976 μετά από συνεχείς μελέτες. Η έκδοση του 1976 χρησιμοποιήθηκε μέχρι το τέλος του 1996 (Grove, N. & Walker, M. 1977).

Το Γλωσσικό Πρόγραμμα MAKATON εφαρμόζεται ευρέως σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο σε προσχολικά - σχολικά πλαίσια και πλαίσια για ενήλικες και χρησιμοποιείται στα σπίτια των ανθρώπων για τους οποίους το MAKATON είναι το μέσο επικοινωνίας. Μέχρι σήμερα το MAKATON έχει προσαρμοστεί για να χρησιμοποιηθεί σε άλλες 40 χώρες.

 

Η αναθεώρηση του βασικού λεξιλογίου

Το Νοέμβριο 1996, η έκδοση του Βασικού Λεξιλογίου του MAKATON (1979) αναθεωρήθηκε για να συμπεριλάβει τις βασικές καθημερινές ανάγκες παιδιών και ενηλίκων που ζουν στον 21ο αιώνα.

Οι χρήστες του MAKATON θα δουν ότι οι περισσότερες έννοιες του λεξιλογίου του 1976 έχουν διατηρηθεί. Οι βασικές αλλαγές αφορούν στην προσθήκη εννοιών που:

•  αντικατοπτρίζουν τις ανάγκες της διαπολιτισμικής κοινωνίας στην Αγγλία
• ενσωματώνουν αλλαγές στον τρόπο ζωής, την ανάπτυξη τεχνολογίας και ενδιαφερόντων
• παρέχουν σύμβολα για συγκεκριμένα γραμματικά στοιχεία της προφορικής και γραπτής γλώσσας που απαιτούνται για την ανάπτυξη των ικανοτήτων γραφής και ανάγνωσης.

Έννοιες σχετικές με τον Χριστιανισμό έχουν μεταφερθεί σε ένα νέο θέμα του Λεξιλογίου Πηγή «Θρησκείες και Έθιμα». Έτσι, συμπεριλαμβάνονται έννοιες σχετικές με διάφορες θρησκείες και όχι μόνο τον Χριστιανισμό.

ΤΑ ΣΥΜΒΟΛΑ ΤΟΥ ΓΛΩΣΣΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΜΑΚΑΤΟΝ

Αρχική Ανάπτυξη των Συμβόλων

Το 1976, οι λογοπεδικοί Margaret Coupe και Jane Lovie, συνάδελφοι της συγγραφέως του Λεξιλογίου MAKATON, που δούλευαν με νεαρούς ενήλικες με σωματικές αναπηρίες και σοβαρές μαθησιακές δυσκολίες αναγνώρισαν την ανάγκη της δημιουργίας ενός απλού συμβολικού συστήματος όπου ένα σύμβολο να ταυτίζεται με κάθε έννοια του λεξιλογίου ΜΑΚΑΤΟΝ, σε συνδυασμό με το αντίστοιχο νόημα.

Τρία είναι τα ουσιώδη κριτήρια σχεδιασμού των συμβόλων του ΜΑΚΑΤΟΝ:

• να είναι όσο το δυνατόν πιο εικονογραφικά προκειμένου να μεταδίδουν την σημασία της έννοιας που αναπαριστούν,
•   να είναι απλά στον σχεδιασμό, ώστε να μπορούν να σχεδιαστούν με το χέρι, με λειτουργικό τρόπο όπως γίνεται με το γράψιμο,
• να επιχειρούν να αντανακλούν τα γλωσσικά θέματα για να υποστηρίζουν και να ενθαρρύνουν την ανάπτυξη της δομής της γλώσσας.

Βλέποντας ότι κανένα από τα ήδη υπάρχοντα συμβολικά συστήματα δεν μπορούσε να ικανοποιήσει απολύτως τα τρία ουσιώδη κριτήρια σχεδιασμού που είχαν θέσει, αποφάσισαν να δημιουργήσουν ένα συγκεκριμένο συμβολικό σύστημα για το Γλωσσικό Πρόγραμμα ΜΑΚΑΤΟΝ.  Το συμβολικό σύστημα αυτό αναπτύχθηκε και δοκιμάστηκε σε μια περίοδο οκτώ χρόνων.  Στην αρχή του 1985, εκδόθηκε το βιβλίο «Σύμβολα του ΜΑΚΑΤΟΝ» με όλα τα σύμβολα του Βασικού Λεξιλογίου του ΜΑΚΑΤΟΝ (1976).

 

Πρόσφατη Ανάπτυξη των Συμβόλων

Νοήματα και σύμβολα έχουν δημιουργηθεί για όλες τις έννοιες του Λεξιλογίου Πηγή, (Walker and Parratt 1985) για να χρησιμοποιηθούν σε συνδυασμό με τα νοήματα και τα σύμβολα του Βασικού Λεξιλογίου.

Λόγω του μεγέθους του Λεξιλογίου Πηγή, έχουν δημιουργηθεί νοήματα και σύμβολα για ποικιλία σχετικών θεμάτων.  Αυτά έχουν εκδοθεί σε βιβλία και δισκέτες (σαν μέρος του ηλεκτρονικού προγράμματος του ΜΑΚΑΤΟΝ).  Για παράδειγμα, Μεταφορικά Μέσα, Ζώα, Άνθρωποι, Κτήρια και Τοποθεσίες, Θρησκείες και Έθιμα, Σωματική Ανάπτυξη, Συναισθήματα, Σεξουαλική Διαπαιδαγώγηση, Προσωπικά Αντικείμενα και Ρούχα, Έπιπλα και Είδη Σπιτιού, καλύπτουν μερικά από τα θέματα αυτά.

 

Η Ανάγκη για Αξιολόγηση και Εκπαίδευση

 Όσο καλά και αν έχουν σχεδιαστεί τα σύμβολα, η χρήση τους μπορεί να είναι λειτουργική μόνο όταν λάβουμε υπ' όψιν τις ανάγκες του κάθε χρήστη - το επίπεδο κατανόησης, τις επικοινωνιακές του ικανότητες, το κίνητρο για επικοινωνία, την ικανότητα συγκέντρωσης, τις ευκαιρίες για επικοινωνία, την προτίμηση για χρήση νοημάτων και / ή συμβόλων - και τις ικανότητες του συνδιαλλεγόμενου.

 Γι' αυτό, πριν αρχίσει κανείς να χρησιμοποιεί τα σύμβολα καλό θα ήταν:

•  να γίνει μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση των επικοινωνιακών ικανοτήτων του χρήστη, κατά προτίμηση από έναν θεραπευτή λόγου κι ομιλίας και,
• ο ειδικός, γονιός ή επιμελητής που σκοπεύει να εισαγάγει τα σύμβολα να έχει παρακολουθήσει την ανάλογη εκπαίδευση.