Συμβουλές για γονείς

ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΔΕΠ-Υ (2)

fb8fefb5b087238dc9fe630d3d1e881e

 

Οι εκπαιδευτικοί κάθε βαθμίδας οφείλουν να διευκολύνουν τη μάθηση τελώντας το αρχαίο Ελληνικό ρητό: «Παν, πάντες, παντός», δηλαδή «Γνώση χωρίς όρια, μάθηση για όλους»

Παρακάτω παρουσιάζονται διδακτικές στρατηγικές παρέμβασης σε παιδιά με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής στα πλαίσια της σχολικής τάξης.

 

Πρόβλεψη (Anticipation)

Η ορθή γνώση της ΔΕΠ-Υ και των κυρίαρχων συμπτωμάτων της είναι χρήσιμη στην πρόγνωση δύσκολων καταστάσεων. Είναι σημαντικό να λάβει υπόψη ο εκπαιδευτικός ότι μερικές καταστάσεις θα είναι δυσκολότερες από άλλες. Για παράδειγμα, η επίλυση μαθηματικού προβλήματος απαιτεί σημαντική πνευματική προσπάθεια και για αυτό γίνεται εξαιρετικά δύσκολή για τους μαθητές με τη συγκεκριμένη διαταραχή. Σε εργασίες όπου απαιτείται ένταση προσοχής πολύ μεγαλύτερη από εκείνη που μπορεί να έχει ο μαθητής με ΔΕΠ-Υ, ο εκπαιδευτικός μειώνει το μέγεθος της απαιτούμενης εργασίας και δίνει έμφαση στην ποιότητα κυρίως και όχι στην ποσότητα.

 

Διαχείριση του τυχαίου (Contingency Management)- Ενθάρρυνση της κατάλληλης συμπεριφοράς

Αν κι η διαμόρφωση του σχολικού περιβάλλοντος μπορεί να είναι χρήσιμη στη μείωση των προβληματικών συμπεριφορών και των μαθησιακών δυσκολιών, από μόνη της είναι συχνά ανεπαρκής. Κατά συνέπεια, ο εκπαιδευτικός πρέπει να έχει διαθέσιμες πιθανές καταστάσεις που ενισχύουν τις κατάλληλες ή επιθυμητές και αποθαρρύνουν τις ακατάλληλες ή ανεπιθύμητες συμπεριφορές.

 

Ισχυρή εξωτερική ενίσχυση (Powerful External Reinforcement)

Είναι σημαντικό να γνωρίζει ο εκπαιδευτικός ότι το σύστημα αμοιβών και ποινών που χρησιμοποιείται στα παιδιά με ΔΕΠ-Υ, πρέπει να χαρακτηρίζεται από ένταση, αμεσότητα και συχνότητα σε υψηλότερο βαθμό από ότι στους άλλους μαθητές. Οι μαθητές με τη συγκεκριμένη διαταραχή χρειάζονται ισχυρά εξωτερικά κριτήρια επιτυχίας και γρήγορη ανταμοιβή της επιθυμητής συμπεριφοράς προκειμένου να βελτιώσουν τη σχολική τους επίδοση. Η χρήση συμβολικών ή λεκτικών ανταμοιβών μπορεί να μην είναι αρκετή.

Ενώ η τρέχουσα πρακτική υπογραμμίζει τη χρήση των θετικών συμπεριφοριστικών παρεμβάσεων, ο συνδυασμό των αρνητικών και θετικών συνεπειών έχει προταθεί ως ο πλέον αποτελεσματικός στην εκπαίδευση των παιδιών με ΔΕΠ-Υ.

 

Αλληλοδιδακτική μέθοδος διδασκαλίας (Classwide Peer Tutoring)

Οι έρευνες στις εκπαιδευτικές παρεμβάσεις των μαθητών με ΔΕΠ-Υ δείχνουν ότι, η χρήση της τεχνικής διδασκαλίας μέσω συνομηλίκων συμβάλλει σημαντικά στη βελτίωση της επίδοσης ιδιαίτερα όταν αυτή συνδυάζεται με ένα σύστημα ανταμοιβής με χρήση συμβόλων.

 

Σχεδιασμός διδασκαλίας (Scheduling)

Η συμπεριφορά των μαθητών με ΔΕΠ-Υ κατά τη διάρκεια επιδεινώνεται από μάθημα σε μάθημα με την πάροδο του χρόνου, για αυτό είναι προτιμότερο τα μαθήματα με μεγαλύτερη δυσκολία να διδάσκονται τις πρωινές ώρες και να ακολουθούν μαθήματα με δραστηριότητες ευχάριστες για τους μαθητές.

 

Χρήση καινοτομιών στην παρουσίαση του μαθήματος

Η παρουσίαση του μαθήματος με τη χρήση οπτικοακουστικού υλικού προκαλεί το ενδιαφέρον, αυξάνει τα επίπεδα εγρήγορσης και βελτιώνει την προσοχή. Για παράδειγμα, το ενδιαφέρον και η προσοχή για συμμετοχή στο μάθημα και την ολοκλήρωση εργασιών εντείνονται όταν ο εκπαιδευτικός χρησιμοποιήσει χρώμα, σχεδιάγραμμα, παραστατική αφήγηση, ελκυστική δομή.

Υπενθυμητές κανόνων και οπτικά συνθήματα (Rule Reminders – Visual Cues)

Οι κανόνες που δίνονται στους μαθητές με ΔΕΠ-Υ πρέπει να ορίζονται με σαφήνεια και να ενισχύονται συχνά με τη χρήση οπτικού υλικού κατά την παρουσίαση τους. Οι κανόνες πρέπει να καθορίζονται με σαφήνεια και ως προς τις συνέπειες τους. Ο εκπαιδευτικός δεν πρέπει να στηρίζεται στην μνήμη του μαθητή για την ορθή εφαρμογή των κανόνων.

 

Ακουστικά συνθήματα (Auditory Cues)

Τα ακουστικά συνθήματα που προωθούν επιθυμητές συμπεριφορές μέσα στη σχολική τάξη, έχει βρεθεί ότι βοηθούν σημαντικά τους μαθητές με ΔΕΠ-Υ.

 

Αυτόνομος ρυθμός εργασίας (Pacing of Work)

Τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ βοηθιούνται σημαντικά αν τους παρέχεται η δυνατότητα, όπου αυτό είναι εφικτό, να θέτουν το δικό τους ρυθμό για την ολοκλήρωση ενός στόχου.  Η ένταση των προβληματικών συμπεριφορών των παιδιών αυτών είναι μικρότερη όταν προσδιορίζουν τα ίδια το ρυθμό εργασίας τους σε σύγκριση με τις καταστάσεις όπου ο ρυθμός εργασίας είναι καθορισμένος από εξωγενείς παράγοντες όπως ο δάσκαλος και οι συνομήλικοι.

 

Διαχείριση εντολών – οδηγιών (Instructions)

Επειδή οι μαθητές με ΔΕΠ-Υ παρουσιάζουν δυσκολία στην εκτέλεση σύνθετων εντολών, είναι σημαντικό αυτές να είναι σύντομες, απλές, συγκεκριμένες και άμεσες. Επίσης πρέπει να ακολουθούνται από άμεση ανατροφοδότηση. Οι ενισχυτές πρέπει να είναι ισχυρότεροι και μεγαλύτεροι από εκείνους που απαιτούνται για τους υπόλοιπους μαθητές χωρίς τη διαταραχή.

 

Συμβολικά συστήματα επιβράβευσης (Token Economy Systems)

Τα συστήματα αυτά αποτελούν συμπεριφοριστικές στρατηγικές που αποδεδειγμένα βελτιώνουν τη σχολική επίδοση και τη λειτουργικότητα της συμπεριφοράς των παιδιών με ΔΕΠ-Υ. Χαρακτηριστικά, αυτά τα προγράμματα περιλαμβάνουν πρωτογενείς ενισχυτές όπως κονκάρδες, αυτοκόλλητα κάθε φορά που οι μαθητές επιδεικνύουν επιθυμητή συμπεριφορά. Αυτοί οι συμβολικοί ενισχυτές ανταλλάσσονται σε προκαθορισμένο χρόνο με δευτερογενείς ενισχυτές όπως πιο απτές αμοιβές ή προνόμια.

 

Προγράμματα Κόστους Αντίδρασης (Response – Cost Programs)

Αυτά τα προγράμματα προτείνουν την εφαρμογή αρνητικών συνεπειών ήπιας βαρύτητας κάθε φορά που εκδηλώνεται η αρνητική συμπεριφορά. Για παράδειγμα, ο μαθητής μπορεί να χάσει προηγούμενους πόντους ή προνόμια όταν παραβεί συγκεκριμένους κανόνες. Έχει αποδειχθεί από τις μελέτες ότι τέτοιου είδους προγράμματα μειώνουν τα συμπτώματα της ΔΕΠ-Υ και ιδιαίτερα της παρορμητικότητας.

 

Τεχνική απομάκρυνσης από το χώρο (Time – Out)

Η τεχνική αυτή προβλέπει την απομάκρυνση του μαθητή με ΔΕΠ-Υ από τη σχολική τάξη για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική γιατί μειώνει τις επιθετικές και διαταρακτικές συμπεριφορές στην τάξη, ιδιαίτερα όταν αυτές ενισχύονται από την προσοχή των συνομηλίκων. Η τεχνική αυτή δεν είναι αποτελεσματική όταν η προβληματική συμπεριφορά είναι αποτέλεσμα της επιθυμίας του μαθητή να αποφύγει τις σχολικές εργασίες. Η αίθουσα όπου θα μεταφερθεί ο μαθητής θα πρέπει να είναι ένα ουδέτερο περιβάλλον χωρίς ελκυστικά ερεθίσματα και η παραμονή του σε αυτή διαρκεί πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Το time –out ολοκληρώνεται με τη λήξη του προκαθορισμένου χρονικού ορίου και την επίδειξη από το μαθητή της επιθυμητής συμπεριφοράς.

 

Αργυρώ Καραμπά
Επιστημονικά Υπεύθυνη του Πρότυπου Διαγνωστικού και Θεραπευτικού Κέντρου Αναπτυξιακής Παιδιατρικής "Γράφω Φωνήματα" - Συγγραφέας

ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΔΕΠ-Υ

ΔΕΠΥ και Μαθηματικά 5 στρατηγικές μάθησης

 

Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητα είναι μία από τις πιο συνηθισμένες διαταραχές συμπεριφοράς της παιδικής ηλικίας. Τα κυρίαρχα συμπτώματα της διαταραχής (απροσεξία, υπερκινητικότητα, παρορμητικότητα), συνδέονται άμεσα με μια ποικιλία αποδιοργανωτικών συμπεριφορών που εκδηλώνονται μέσα στη σχολική τάξη (π.χ. φωνές, εγκατάλειψη της θέσης και άσκοπη περιφορά μέσα στην αίθουσα, διακοπή οργανωμένων μαθησιακών δραστηριοτήτων κλπ). Συνεπώς για αυτούς τους μαθητές απαιτούνται συγκεκριμένες συμπεριφοριστικές παρεμβάσεις.

Ο σκοπός αυτών των παρεμβάσεων είναι η παροχή κατάλληλης εκπαίδευσης στα παιδιά με ΔΕΠ-Υ, με το σχεδιασμό και την εφαρμογή ατομικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων στο πλαίσιο της γενικής εκπαίδευσης. Στα σχέδια αυτά περιλαμβάνονται ποικίλες μορφές παρέμβασης και δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στις λειτουργικές αξιολογήσεις της συμπεριφοράς και στη διαμόρφωση του σχολικού περιβάλλοντος.

Ενώ τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ εμφανίζουν έναν πυρήνα κοινών συμπτωμάτων, αποτελούν μια ιδιαίτερα ετερογενή ομάδα. Κατά συνέπεια, αντί να εστιάσει στα συμπτώματα της ΔΕΠ-Υ αυτά καθ’ εαυτά, η παρέμβαση πρέπει πρώτα να στοχεύσει  στη συγκεκριμένη προβληματική συμπεριφορά. Έπειτα, πρέπει να επιλεγεί η κατάλληλη – επιθυμητή συμπεριφορά – στόχος. Είναι σημαντικό να ληφθούν και οι δύο συμπεριφορές υπόψη. Όχι μόνο να προσδιοριστεί ποια συμπεριφορά είναι απαράδεκτη (τι δεν θέλουμε να κάνει ο μαθητής), αλλά είναι  επίσης ουσιαστικό να γίνει σαφές και ποια συμπεριφορά είναι αποδεκτή. Αν οι συμπεριφορές αυτές καθοριστούν προσεκτικά, ο εκπαιδευτικός θα είναι σε θέση να τις χειρίζεται με ακρίβεια.

Είναι επίσης σημαντικό να διασφαλιστεί ότι το σχέδιο παρέμβασης βασίζεται σε μια προσεκτική λειτουργική αξιολόγηση της συμπεριφοράς. Θα πρέπει να μελετηθεί προσεκτικά τι προηγείται και τι έπεται της προβληματικής αλλά και της επιθυμητής συμπεριφοράς.

Ενώ είναι σημαντικό να αντιμετωπίζεται κάθε μαθητής με ΔΕΠ-Υ ατομικά και να προσαρμοστούν οι παρεμβάσεις στην αντιμετώπιση συγκεκριμένων συμπεριφοριστικών προκλήσεων, η επιστημονική έρευνα έχει προσδιορίσει κάποιες γενικές στρατηγικές που αποδεικνύονται αρκετά αποτελεσματικές.

 

Οι στρατηγικές που συμβάλλουν στην επιτυχία των παιδιών με ΔΕΠ-Υ  είναι οι εξής:

 

  • Διαχείριση του χρόνου ολοκλήρωσης εργασίας (Task Duration)

Οι εργασίες που πρέπει ο μαθητής να ολοκληρώσει κατά τη διάρκεια του μαθήματος πρέπει να είναι σύντομες, προσαρμοσμένες στη μειωμένη διάρκεια προσοχής του μαθητή με ΔΕΠ-Υ, να προσφέρουν άμεση ανατροφοδότηση που θα σχετίζεται με την ακρίβεια ολοκλήρωσης της εργασίας. Μεγαλύτερες σε έκταση εργασίες θα πρέπει να χωρίζονται σε μικρότερα μέρη, ανάλογα με τις ικανότητες του μαθητή, να προκαθορίζονται τα χρονικά πλαίσια και να χρησιμοποιείται χρονόμετρο.

 

  • Άμεση καθοδήγηση

Η διάρκεια και η ένταση της προσοχής που απαιτείται από το μαθητή με ΔΕΠ-Υ για την ολοκλήρωση μιας εργασίας, εμφανίζουν σημαντική βελτίωση όταν εμπλέκεται η άμεση καθοδήγηση του εκπαιδευτικού σε αντιδιαστολή με την ανεξάρτητη μη καθοδηγούμενη δραστηριότητα. Επιπρόσθετα, η διδασκαλία στρατηγικών καταγραφής σημειώσεων και υπογράμμισης, αυξάνει τα οφέλη της άμεσης καθοδήγησης και βελτιώνεται σημαντικά η κατανόηση και η παραμονή στην εργασία για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

 

  • Διαχείριση της κινητικότητας

Ο μαθητής με ΔΕΠ-Υ μπορεί να εμφανίζει δυσκολίες στον έλεγχο της αεικινησίας του. Κατά συνέπεια, σχεδιάζεται πρόγραμμα δημιουργικής κινητικότητας. Είναι απαραίτητο να παρέχονται στο μαθητή με ΔΕΠ-Υ ευκαιρίες για ελεγχόμενη μετακίνηση (π.χ. να πάει στο γραφείο για συγκεκριμένο λόγο, να ξύσει το μολύβι του, να ποτίσει τα φυτά της τάξης κ.ά.).

Σημαντικό είναι να εναλλάσσονται, όπου είναι δυνατό, εργασίες που απαιτούν από το μαθητή να παραμείνει ακίνητος στη θέση του με άλλες που επιτρέπουν τη σκόπιμη μετακίνηση. Είναι επίσης σημαντικό να κατανοήσει ο εκπαιδευτικός ότι, κάποιες μέρες θα είναι πολύ πιο δύσκολο στο μαθητή με ΔΕΠ-Υ να παραμείνει ακίνητος στη θέση του. Θα πρέπει η διδασκαλία να χαρακτηρίζεται από ευλυγισία και προσαρμοστικότητα και οι εκπαιδευτικές απαιτήσεις να διαμορφώνονται ανάλογα.

 

  • Ενεργητική συμμετοχή σε μαθησιακές δραστηριότητες

Η ενεργητική συμμετοχή που επιτρέπει τη δημιουργική εκτόνωση της κινητικότητας, οδηγεί σε θετική μαθησιακή ανταπόκριση και βοηθά τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ να διοχετεύσουν τις αποδιοργανωτικές συμπεριφορές τους σε εποικοδομητικές μαθησιακές συμπεριφορές. Ενώ μπορεί να είναι δύσκολο για αυτά τα παιδιά να παρακολουθήσουν ακίνητα την παρουσίαση του μαθήματος από το δάσκαλο, διαπιστώνεται ότι η ενεργός εμπλοκή τους με την παρουσίαση (π.χ. να φροντίσουν για τα οπτικοακουστικά ή άλλα εποπτικά μέσα), συμβάλλει στη βελτίωση της επίδοσης και της συμπεριφοράς .

 

  • Ελαχιστοποίηση των ελκυστικών διασπαστικών ερεθισμάτων

Τα ερευνητικά δεδομένα μέχρι σήμερα, δεν υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητα της πλήρους αποβολής όλων των άσχετων με το μαθησιακό περιβάλλον ερεθισμάτων που μπορούν να προκαλέσουν διάσπαση προσοχής στο μαθητή με ΔΕΠ-Υ. Όμως, με δεδομένο ότι αυτοί οι μαθητές έχουν δυσκολία να εστιάσουν την προσοχή τους κατά την έναρξη μιας δραστηριότητας, είναι σημαντικό να ελαχιστοποιούνται οι ελκυστικές εναλλακτικές λύσεις που θα προκαλέσουν διάσπαση προσοχής και αποφυγή εμπλοκής με τη συγκεκριμένη δραστηριότητα.

 

Αργυρώ Καραμπά
Επιστημονικά Υπεύθυνη του Πρότυπου Διαγνωστικού και Θεραπευτικού Κέντρου Αναπτυξιακής Παιδιατρικής "Γράφω Φωνήματα" - Συγγραφέας

 

Υποκατηγορίες

  • Τι πρέπει να αξιολογήσει ένας θεραπευτής κατά τη διάρκεια μιας Εργοθεραπευτικής αξιολόγησης;(Μέρος Α)

    ergotherapeia1

    Τα σημεία που αξιολογούνται στην εργοθεραπευτική αξιολόγηση είναι τα εξής:

    • Γενική εικόνα
    • Κοινωνική συναλλαγή
    • Αδρός συντονισμός
    • Νευρομυιοσκελετικά
    • Εξισοορροπητικές αντιδράσεις
    • Προστατευτικές αντιδράσεις 
    • Δοκιμασία Romberg ( Eίναι χρήσιμη στην οξεία μονόπλευρη αιθουσαία διαταραχή)
    • Κουτσό
    • Τούμπα
    • Ρολλάρισμα
    • Κινητικός Έλεγχος
    • Σύλληψη 
    • Λαβή
    • Άφημα
    • Μεμονωμένη κίνηση δακτύλών
    • Αντίθεση με τον αντίχειρα
    • Αμφίπλευρος συντονισμός
    • Χρήση εργαλείων
    • Πλευρίωση
    • Πέρασμα μέσης γραμμής
    • Οπτικοκινητικός συντονισμός
    • Λαβή με μολύβι
    • Γραφή
    • Ψαλίδι
    • Αισθητηριακή επίγνωση /επεξεργασία
    • Στερεογνωσία
    • Αντίδραση στον πόνο
    • Σχήμα σώματος
    Εργοθεραπευτική ομάδα & Καραμπά Αργυρώ

    Επιστημονικά Υπεύθυνη του Πρότυπου Διαγνωστικού και Θεραπευτικού Κέντρου Αναπτυξιακής Παιδιατρικής "Γράφω Φωνήματα

© 2010 - 2013 γραφωνηματα.gr. Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος. Απαγορεύεται η ολική ή μερική αναδημοσίευση του περιεχομένου του site, καθώς και η αναπαραγωγή του με οποιοδήποτε μέσο.