Η μουσικοθεραπεία είναι μια σχετικά καινούρια θεραπεία για τα ελληνικά δεδομένα, σε αντίθεση με την Αμερική και τη Μεγάλη Βρετανία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπου η
μουσικοθεραπεία εφαρμόζεται εδώ και 60 χρόνια. Είναι μια αναγνωρισμένη παραϊατρική ειδικότητα, με πολλαπλές εφαρμογές, η οποία απευθύνεται σε μία μεγάλη γκάμα ατόμων όλων των ηλικιών.

Η μουσικοθεραπεία είμαι μία ειδικότητα με καθαρά θεραπευτικό χαρακτήρα, που δεν επιδιώκει την ψυχαγωγία ή τη μουσική εκπαίδευση. Η μουσική στη μουσικοθεραπεία χρησιμοποιείται ως μέσο επικοινωνίας, έκφρασης, δημιουργικότητας και συναισθηματικής στήριξης.

Η μουσικοθεραπεία ξεκίνησε την εφαρμογή της απευθυνόμενη σε άτομα που είχαν ανύπαρκτη ή μειωμένη ικανότητα λεκτικής επικοινωνίας (π.χ. άτομα με διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές, νευρολογικές παθήσεις κ.τ.λ.), προσφέροντας έναν εναλλακτικό τρόπο επικοινωνίας και έκφρασης. Βασίστηκε στο αξίωμα ότι η ικανότητα του να ανταποκρινόμαστε στη μουσική είναι μία έμφυτη ανθρώπινη ποιότητα, η οποία δεν αλλοιώνεται μέσα από την αρρώστια ή την αναπηρία.

Εδώ όμως και αρκετά χρόνια η μουσικοθεραπεία έχει διευρύνει τις εφαρμογές της. Απευθύνεται και σε άτομα που ενώ μπορούν να έχουν μία άριστη ικανότητα επικοινωνία μέσα από το λόγο, παρόλο αυτά μπορεί να αντιμετωπίζουν δυσκολία έκφρασης μέσα από αυτόν, και κατά συνέπεια η συγκεκριμένη θεραπεία να μπορεί να τους προσφέρει εναλλακτικές διεξόδους έκφρασης.

Πιο συγκεκριμένα, η μουσικοθεραπεία απευθύνεται σε άτομα με

• Διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές

• Νευρολογικές παθήσεις

• Ψυχιατρικές παθήσεις

• Μαθησιακές δυσκολίες

• Κινητικά προβλήματα

• Ψυχολογικά προβλήματα

• Ανάγκη στήριξης σε περιόδους αλλαγών, συναισθηματικών διαταραχών και ψυχικής έντασης

• Εξαρτήσεις (ναρκωτικά, αλκοόλ)

• Ανίατες ασθένειες (AIDS, καρκίνο)

• Ανάγκη για δημιουργική έκφραση χωρίς όμως να χρειάζεται να έχουν μουσικές γνώσεις.

Θεραπευτικοί Στόχοι στη Μουσικοθεραπεία

Οι θεραπευτικοί στόχοι στη μουσικοθεραπεία διαμορφώνονται σύμφωνα με τις ανάγκες του κάθε ατόμου, ενθαρρύνοντας θετικές αλλαγές στη συμπεριφορά με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής του.

Η μουσικοθεραπεία επικεντρώνεται στα πράγματα τα οποία το άτομο μπορεί να κάνει, αναπτερώνοντας την αυτοεκτίμηση και τον ψυχισμό του. Προσφέρει τη δυνατότητα στο άτομο να κάνει επιλογές, να πάρει πρωτοβουλίες και να ασκήσει έλεγχο στο περιβάλλον του.

Πιο συγκεκριμένα όσον αφορά τα άτομα με αναπτυξιακές διαταραχές, η μουσικοθεραπεία στοχεύει στην:

• Ανάπτυξη κοινωνικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων, καλλιεργώντας το έναυσμα για επικοινωνία

• Ανάπτυξη του λόγου, ενθαρρύνοντας το άτομο να χρησιμοποιεί τη φωνή του ως μέσο έκφρασης

• Δημιουργική έκφραση

• Ανάπτυξη της προσοχής και της ικανότητας συγκέντρωσης και οργάνωσης

• Ανάπτυξη του συντονισμού και των κινητικών δεξιοτήτων

• Συναισθηματική στήριξη και στην καλλιέργεια ενός θεραπευτικού πλαισίου, μέσα στο οποίο το άτομο θα μπορέσει να βιώσει και να εκφράσει ποικίλα συναισθήματα, αναπτύσσοντας ταυτόχρονα μεγαλύτερη συναίσθηση και κατανόηση των συναισθημάτων του

• Ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης και της πρωτοβουλίας

• Βελτίωση της ποιότητας της ζωής του ατόμου μέσα από εμπειρίες που αποκομίζει κατά τη διάρκεια της θεραπείας, μαθαίνοντας να μοιράζεται, να εκφράζεται, να δίνει και να δέχεται.

Πως διεξάγονται οι συνεδρίες

Οι συνεδρίες, που μπορεί να είναι ατομικές ή ομαδικές, διεξάγονται σε ένα χώρο γεμάτο μουσικά όργανα όπως κρουστά, τύμπανα, μεταλόφωνα, ξυλόφωνα κ.τ.λ.

Κατά τη διάρκεια της θεραπείας, η μουσική συνδημιουργία/αυτοσχεδιασμός μαζί με τη λεκτική επικοινωνία (όταν είναι δυνατή) είναι τα μέσα που χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία και την εδραίωση της θεραπευτικής σχέσης, με στόχο την επικοινωνία, τη δημιουργική έκφραση του εαυτού και τη συναισθηματική στήριξη.

Η θεραπεία διεξάγεται σε ένα χώρο γεμάτο μουσικά όργανα όπως κρουστά, τύμπανα, μεταλόφωνα, ξυλόφωνα κ.τ.λ., όργανα δηλαδή που δεν απαιτούν μουσικές γνώσεις, για να μπορέσει κανείς εύκολα να παράγει ρυθμούς και μελωδίες μέσα από αυτά.

Πιο συγκεκριμένα ο θεραπευτής ενθαρρύνει το συμμετέχοντα να εξερευνήσει τον κόσμο του ήχου μέσα από τη φωνή του ή μέσα από απλά μουσικά όργανα, που δεν απαιτούν μουσική γνώση, ώστε να δημιουργήσει τη δική του μουσική γλώσσα επικοινωνίας, αυτοσχεδιάζοντας. Παράλληλα, ο θεραπευτής συνοδεύει και υποστηρίζει τη μουσική και ταυτόχρονα συναισθηματική έκφραση του συμμετέχοντα με τρόπο τέτοιο, ώστε να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

Μαζί δημιουργούν ένα μοναδικό μουσικό δρώμενο, προσαρμοσμένο στις ιδιαίτερες ανάγκες του κάθε ατόμου. Το μουσικό δρώμενο γίνεται αντικείμενο εμβάθυνσης και επεξεργασίας, εστιάζοντας στην επαναφορά, διατήρηση και προαγωγή της ψυχικής, σωματικής και πνευματικής υγείας.

Ο θεραπευτής δεν επεμβαίνει με διδακτική ή συμπεριφοριστική μέθοδο στον τρόπο που το άτομο επιλέγει να εκφραστεί και δεν καθοδηγεί τη μουσική του έκφραση. Αντιθέτως, του αφήνει χώρο να εκφραστεί όπως εκείνο θέλει.

Ο θεραπευτής στη μουσικοθεραπεία επικεντρώνεται στα πράγματα τα οποία το άτομο μπορεί να κάνει, προσπαθώντας να αξιοποιήσει και την παραμικρή σωματική κίνηση, την πιο μικρή λεπτομέρεια, τον παραμικρό ήχο, για να δημιουργήσει μία επικοινωνιακή σχέση με το παιδί ή τον ενήλικα.

Η 1^η Οκτωβρίου έχει οριστεί ως Παγκόσμια Ημέρα Μουσικής.