Ενώ παλιότερα θεωρούσαν ως καλύτερο τρόπο αντιμετώπισης της νοητικής υστέρησης την ιδρυματική περίθαλψη, σήμερα παρατηρείται διεθνώς η τάση για ομαλοποίηση των νοητικώς υστερημένων ατόμων. Παρέχεται δηλαδή σε αυτά συστηματική βοήθεια ώστε να μπορέσουν να ενταχθούν στο κοινωνικό σύνολο και να ζήσουν οικονομικά και κοινωνικά ανεξάρτητοι, όσο βέβαια επιτρέπουν οι περιορισμένες ικανότητές τους. Το σχολείο λοιπόν πρέπει να αναπτύξει στα άτομα αυτά κατά κύριο λόγο τις κινητικές, γνωστικές, συναισθηματικές, βουλητικές, ατομικές και κοινωνικές συνήθειες και δεξιότητες που είναι απαραίτητες για μια ικανοποιητική επαγγελματική αποκατάσταση και κοινωνική προσαρμογή.

         Έτσι μπορούμε να συμπεράνουμε ότι ο τελικός σκοπός της αγωγής των νοητικώς υστερημένων διαφέρει ουσιαστικά από το σκοπό της αγωγής των κανονικών παιδιών και κάθε άλλης ομάδας παιδιών. Κάθε σχολικό πρόγραμμα πρέπει να βοηθάει το παιδί να αναπτύσσει τις ικανότητές του στο μέγιστο βαθμό και να του παρέχει γνώσεις και δεξιότητες, ώστε να καταστεί ικανό στη μετασχολική ζωή του, να ικανοποιήσει τις ανάγκες του, να ανταποκριθεί στις ατομικές, οικογενειακές και κοινωνικές του υποχρεώσεις και να συμβάλλει στη διατήρηση και προαγωγή των πνευματικών και υλικών αγαθών. Διαφορές μεταξύ του σκοπού της αγωγής των νοητικώς υστερημένων και του σκοπού της αγωγής των κανονικών παιδιών υπάρχουν μόνο ως προς τους ειδικότερους τομείς και ως προς την έμφαση η οποία δίνεται σε κάθε τομέα. 

        Για να καθορίσουμε τους ειδικούς σκοπούς της αγωγής των νοητικώς υστερημένων, φυσικό σημείο εκκίνησης θα μπορούσε να είναι η απαρίθμηση των συγκεκριμένων δεξιοτήτων και χαρακτηριστικών – σχολικών, ατομικών, κοινωνικών, επαγγελματικών – τα οποία θεωρούνται απαραίτητα για μια επιτυχή κοινωνική και επαγγελματική ένταξη. Αυτά τα δεδομένα θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως κατευθυντήριες γραμμές, σε κάθε προσπάθεια καταρτισμού διδακτικών προγραμμάτων. Τα προγράμματα που καταρτίζονται μ’ αυτόν τον τρόπο πρέπει ν’ αναθεωρούνται περιοδικά και να προσαρμόζονται στα νέα κοινωνικό – πολιτιστικά δεδομένα.

        Πολλοί ερευνητές έχουν επιχειρήσει να καθορίσουν τις βασικές δεξιότητες και τα ατομικά χαρακτηριστικά που απαιτούνται για μία επαρκή κοινωνική προσαρμογή. Ο Oliver Kolstoe, καθηγητής της ειδικής αγωγής στο Πανεπιστήμιο του Colorado, μελέτησε τη σχετική βιβλιογραφία και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα γενικά χαρακτηριστικά που θεωρούνται ως το κατώτερο όριο για την επιτυχή άσκηση ενός πρακτικού επαγγέλματος και για μια αυτάρκη κοινωνική διαβίωση σε μια μέση αστική κοινωνία, είναι τα εξής:

        Σχολικές γνώσεις: α) να κατέχει τις συνήθεις σχολικές γνώσεις και δεξιότητες (ανάγνωση, γραφή, αριθμητική) τουλάχιστον των 2 ½ πρώτων τάξεων του δημοτικού σχολείου, β) να έχει αναπτύξει επαρκώς τις γλωσσικές ικανότητες της έκφρασης και της κατανόησης, ώστε να μπορεί να δίνει και να κατανοεί απλές οδηγίες.

        Ατομικά χαρακτηριστικά: α)  να έχει αποκτήσει τις βασικές συνήθειες υγιεινής, διαβίωσης και ατομικής περιποίησης εν γένει, β) να έχει τη δυνατότητα αυτοελέγχου, να μπορεί δηλαδή να συγκρατεί παρορμήσεις που καταλήγουν σε εκρήξεις θυμού και επιθετικότητας, γ) να μπορεί να βρίσκει εναλλακτικές λύσεις στα καθημερινά προβλήματα και να προβλέπει τις επιπτώσεις καθεμιάς, δ) να χαρακτηρίζεται από κοινωνικώς παραδεκτές αξίες, όπως π.χ. από εντιμότητα, ειλικρίνεια, αξιοπιστία, υπευθυνότητα κλπ. και ε) να χρησιμοποιεί ορθά τον ελεύθερο χρόνο.

        Κοινωνικές συνήθειες: α) να έχει υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις, να συμπεριφέρεται δηλαδή προς τους συνανθρώπους του με κοσμιότητα και να ζει με τους άλλους αρμονικά, β) να αποδέχεται την καθοδήγηση και την επίβλεψη, γ) να αντιστέκεται στις κοινωνικές πιέσεις και να διάγει μια αυτόνομη ζωή, δ) να έχει ευχαρίστηση διάθεση και ε) να είναι ικανό να προφυλάσσει τον εαυτό του από τους συνήθεις κινδύνους και να διατηρεί τη σωματική του ακεραιότητα.

        Επαγγελματικές δεξιότητες: α) να έχει επαρκή μυϊκή δύναμη και αντοχή, καθώς και ταχύτητα και συντονισμό κινήσεων, β) να κατανοεί τη σημασία του προγραμματισμού της εργασίας, γ) να φροντίζει για τα υλικά και τα εργαλεία που χρησιμοποιεί στην εργασία, δ) να επιμένει στην εργασία που αναλαμβάνει κάθε φορά, μέχρι να την ολοκληρώσει, ε) να μπορεί ν’ ασκεί αυτοκριτική και να εκτιμά ορθά την ποιότητα της εργασίας του στ) να μπορεί να χρησιμοποιεί σωστά τα κοινά μέσα συγκοινωνίας και ζ) να τηρεί σωστά το ωράριο εργασίας.

        Οικογενειακές υποχρεώσεις και καθήκοντα: α) να μπορεί να προϋπολογίζει τα οικογενειακά έξοδα με βάση τα οικογενειακά έσοδα, β) να φροντίζει για την διατήρηση της περιουσίας (οικίας, μηχανημάτων, ρούχων, δέντρων κλπ.), γ) να γνωρίζει τους τρόπους παρασκευής και σερβιρίσματος φαγητών και δ) να φροντίζει για τα παιδιά του και την οικογένειά του εν γένει.

Σε αντιστοιχία με τα παραπάνω χαρακτηριστικά η αγωγή των εκπαιδεύσιμων νοητικώς καθυστερημένων πρέπει να αποβλέπει στα εξής:

1. να δώσει τις βασικές γνώσεις και δεξιότητες όπως είναι η προφορική και γραπτή έκθεση ιδεών και συναισθημάτων, η κατανόηση απλών αριθμητικών προβλημάτων και φυσικών φαινομένων, η εκμάθηση βασικών στοιχείων από το βιολογικό κόσμο και το ανθρώπινο περιβάλλον κλπ.
2. να ασκήσει τα παιδιά σε συνήθειες ατομικής καθαριότητας και υγιεινής και να τα βοηθήσει να συνειδητοποιήσουν την ανάγκη διαφύλαξης και προαγωγής της σωματικής τους υγείας, ευεξίας και ακεραιότητας.
3. να προσφέρει στα παιδιά ευκαιρίες για την προαγωγή της ψυχικής τους υγείας και την απόκτηση της συναισθηματικής ισορροπίας. Να καλλιεργεί το συναίσθημα της ατομικής αξίας και αξιοπρέπειας και να τα συνηθίσει να ζουν αρμονικά με τους εαυτούς τους.
4. να ασκήσει τα παιδιά στις βασικές κοινωνικές συνήθειες και να τα βοηθήσει στην ανάπτυξη του κοινωνικού συναισθήματος και στην απόκτηση υγιών κοινωνικών σχέσεων.
5. να δώσει στα παιδιά βασικές γνώσεις σχετικές με την οικογενειακή διοίκηση και τον προγραμματισμό, να τους προσφέρει ευκαιρίες ώστε να συνειδητοποιήσουν και να εκπληρώσουν τις ατομικές και τις οικογενειακές τους υποχρεώσεις.
6. να βοηθήσει τα παιδιά να αποκτήσουν καλές συνήθειες στον τομέα της εργασίας τους, όπως η κόσμια συμπεριφορά απέναντι στους συναδέλφους και τους προϊστάμενους, η τήρηση του ωραρίου εργασίας, η ολοκλήρωση του έργου που αναλαμβάνουν κάθε φορά, η συνέπεια στις υποχρεώσεις τους, η συνεργασία, η αξιοπιστία κλπ.